Het woord vrijheid is niet zomaar een woord. Het is een nominalisatie van vrij zijn. Het is een waarde en als NLP’ers weten we hoe belangrijk waarden voor ons zijn. Als we op onze waarden aangesproken worden, dan raakt het ons. Iedereen geeft zijn eigen betekenis aan waarden. Aan de waarden die hij of zij belangrijk vindt. En ze veranderen zo nu en dan.
Als ik dan denk aan vrijheid, dan kom ik bij mijn derde kind. Eén van de drie dochters. Deze mooie jongedame heeft het niet makkelijk gehad. Jarenlang onzeker over zichzelf, over haar uiterlijk, jongens, school, noem maar op. Een fixed mindset. “Ik kan het niet”. “Ik ben niet goed genoeg.” “Niemand vindt mij leuk.” “Dit gaat mij nooit lukken”. En in coronatijd werd dat alleen maar erger. Ze verschuilde zich op haar kamer achter de laptop. Het liefst zonder camera, gordijnen dicht. Op een leeftijd van vijftien jaar is dat een modus waar je niet in wilt raken. Het is de leeftijd dat je er juist op uit wilt en dat je gestimuleerd wilt worden om een baantje te vinden. Mensen ontmoeten, wat centjes verdienen en leuk voor je cv. Maar wat ze steeds zei was: “Nee!”. En hoe vaker ik tegen haar zei: “Moet je niet eens een baantje zoeken?”, en hoe meer anderen zoals haar grote broer en zus zeiden: “Toe joh, is dit baantje niet iets voor jou?”, hoe groter de weerstand werd. Tot ik toch eens vroeg: “Waarom dan niet?” Ze antwoordde: ”Ik wil vrijheid!”. Maar ik wist wel beter…
Na coronatijd kreeg ze een vriend, maar na anderhalf jaar ging de relatie uit. Één van de redenen was dat hij veel aan het werk was en zij niet. Dat heeft haar aan het denken gezet. Is het dan misschien toch handig om een baantje te zoeken? Wat zou het mij opleveren? Uiteindelijk waagde ze de stap, ging met vreselijke zenuwen op gesprek en mocht gaan werken achter de kassa in een supermarkt. Ze vond het vreselijk spannend, maar ging de uitdaging toch aan. En ze ontwikkelt zich verder en groeit. De reden om te gaan werken was niet leuk: haar vriend maakte het uit mede doordat zij geen baan had en hij veel werkte. Echter triggerde het haar wel. Later vroeg ik haar nog eens waarom ze destijds echt niet wilde werken. Was het die vrijheid? En welke vrijheid dan? Haar antwoord was: “Ik durfde de verantwoordelijkheid niet aan, ik kon het gewoon niet. Ik kreeg het Spaans benauwd wanneer ik aan al die taken dacht…”.
Mijn NLP-brein had het toen wel in de gaten en mijn vermoeden werd nu bevestigd. Het was de weg van modus, het away from metaprogramma. Weg van verantwoordelijkheid en dan roepen dat je vrijheid wilt. Je verschuilen achter vrij willen zijn. Emotioneel vrij en niet financieel vrij. Bijzonder mooi wat waarden met iemand doen. Het geeft prachtige reflectiemomenten met mijn dochter. En reflectie op je eigen denken, voelen en doen, is natuurlijk een basis NLP-houding. Dankbaar dat ik dat door kan geven aan mijn kinderen.
Mijn dochter heeft nieuwe waarden ontwikkeld. Het is nog steeds de waarde vrijheid, maar nu een naartoe richting, towards, een baantje dat zorgt voor wat financiële vrijheid waardoor je leuke dingen kunt gaan doen, zoals stappen en naar evenementen gaan. Nou, ze geniet nu volop van haar vrijheid!
Deze column is verschenen in het tijdschrift INZICHT, No 81, Najaar 2023
column tessa