Associatie en dissociatie

De beelden in een interne representatie kunnen we op 2 manieren weergeven aan onszelf, geassocieerd en gedissocieerd.

Associatie

We zijn geassocieerd wanneer we een situatie door onze eigen ogen beleven. We staan als het ware achter de camera, niet ervoor. De controle of iemand al dan niet geassocieerd of gedissocieerd is, is eerst en vooral visueel.

V       Je kijkt door je eigen ogen, je ziet jezelf niet.

A       Je hoort met je eigen oren, je hoort jezelf geen commentaar op de ervaring geven.

K        Je voelt de sensatie van de ervaring. Je gevoelens zijn in overeenstemming en een direct resultaat van je zintuiglijke beleving in de situatie, meer dan over de situatie zelf.

O        Je ruikt de geur met je eigen neus.

G        En je proeft met je eigen smaak.

Ervaar de wereld door je eigen ogen, oren, neus, mond, huid en buik. Dit versterkt het invoelen en beleven van de situatie. Heel de emotionele component wordt volledig – of althans toch zo volledig mogelijk – doorleefd.

Bij associatie zijn al je weergavesystemen bij je directe ervaring betrokken, herinnerd of in het hier en nu. Je “zit in de ervaring” en ervaart de wereld door je eigen ogen, oren, neus, mond, huid, buik en hart.

Dissociatie

Bij dissociatie ervaar je een gebeurtenis als van op een afstand.

Dissociatie heeft betrekking op de capaciteit van iemand om zich los te maken van een ervaring, om zichzelf op één of andere manier te observeren, om afgescheiden van de ervaring te zijn. Het resultaat is dat er enige afstand ten opzichte van de situatie ontstaat. In plaats van waarlijk te leven met alle gevoel gecentreerd in de ervaring, is er een deel dat observeert of er van afgescheiden is. Dit betekent dat men meer gevoelens heeft over de gevoelens van de ervaring, dan wel de gevoelens van de ervaring zelf. Dit is een belangrijke keuzemogelijkheid om te ontwikkelen.

Er zijn momenten dat enige afstand nuttig is. Daardoor komt er immers meer informatie in je bewustzijn, een verschillend perspectief, verruimd bewustzijn en referentiekader. Indien opgescheept met en verpletterd door een belemmerende keuze of gebrek aan keuze, is het heel nuttig om afstand te kunnen nemen.

V         Je ziet jezelf zoals op een foto of zoals in een film.

A         Je hoort je eigen stem.

K         Je voelt jezelf. Je voelt zelfs jezelf voelen.

O         Je ruikt je eigen parfum.

G        En soms proef je er ook nog niets bij.

Binnen de psychologie is dissociatie bekend als één van de overlevingsstrategieën die mensen onbewust inzetten als ze bijvoorbeeld in gevaar zijn, met als doel niet verlamd te raken en daardoor te kunnen blijven handelen.

Associatie en dissociatie zijn submodaliteiten die ingezet worden bij diverse NLP interventies.